Bí ẩn mưa lớn và lũ lụt ở Bắc Kinh

Mưa như thác đổ xảy ra hàng năm ở Bắc Kinh, và hiện tượng "Thiên long thổ thủy" (ngàn rồng phun nước) ở Tử Cấm Thành từ cổ chí kim luôn khiến người ta cảm thấy chấn động. Nhưng tại sao thủ đô lại thường xuyên bị lũ lụt hoành hành? Đó là thiên tai, hay nhân họa do con người gây ra? Hãy cùng khám phá sự thật gây sốc đằng sau 600 năm công nghệ thoát nước tiên tiến và việc xả lũ của hồ chứa nước Mật Vân.

Gần đây, Bắc Kinh lại hứng chịu mưa lớn.

Mưa Lớn ở Bắc Kinh

Nhiều bạn có thể tò mò. Xét cho cùng, Bắc Kinh nằm ở miền Bắc Trung Quốc, và người dân Thiên Tân và Bắc Kinh thường tự nhận mình là "người phương Bắc". Khi nói đến lũ lụt và mưa lớn, nhiều người thường nghĩ rằng chúng chỉ có ở miền Nam, giống như "Lũ lụt năm 1998", phần lớn là do mực nước sông Dương Tử. Tuy nhiên, trong những năm gần đây, lũ lụt ở Bắc Kinh đã trở thành một hiện tượng phổ biến vào mùa hè, giống như bộ phim "Hoàn Châu cách cách" nhiều năm trước, một bộ phim không thể bỏ qua trong mỗi kỳ nghỉ hè. Mưa lớn ở Bắc Kinh trong tháng Bảy và tháng Tám gần như đã trở thành một truyền thống.

Năm nay, Tử Cấm Thành bỗng chốc khoác lên mình một diện mạo gợi nhớ đến "Thiên long thổ thủy", khiến nhiều người vừa than thở về sự thường xuyên xảy ra thiên tai, vừa ngưỡng mộ trí tuệ của người xưa. Hôm nay, chúng ta sẽ thảo luận về tình hình "Mưa lớn Bắc Kinh" thường niên này.

Hệ thống thoát nước tiên tiến của Tử Cấm Thành

Năm nay mưa xối xả ở Bắc Kinh, chỉ một tuần mà lượng nước đã bằng cả năm. Việc này đã đặt ra một thách thức đáng kể cho các đập và công trình kiểm soát lũ lụt. Trong số các biện pháp thoát nước khác nhau, hệ thống thoát nước Tử Cấm Thành 600 năm tuổi một lần nữa thu hút sự chú ý của nhiều người.

Công trình thoát nước thời cổ đại hàng đầu này, thực sự hoàn toàn vượt trội hơn hẳn các đập nước và dự án thủy lợi ngày nay.

Bí quyết thoát nước của Cố cung Bắc Kinh nằm ở ba yếu tố chính. Thứ nhất, địa thế: phía bắc Tử Cấm Thành cao còn phía nam thì thấp, với chênh lệch độ cao chỉ hơn một mét, tạo điều kiện thuận lợi cho việc thoát nước tự nhiên.

Thứ hai, "Dòng sông Kim Thủy" bên trong. Con sông dài khoảng 2.000 mét này chảy từ tây bắc xuống đông nam qua Tử Cấm Thành, đóng vai trò là điểm cuối của tất cả các kênh thoát nước và kết nối với hệ thống nước bên ngoài, hoàn thành vai trò quan trọng của nó trong việc thoát nước.

Thứ ba, hệ thống thoát nước được thiết kế tinh xảo, lần đầu tiên được xây dựng vào thời nhà Minh, kết hợp giữa các yếu tố hữu hình và vô hình, bao gồm ba thành phần chính: kiến trúc (đỉnh ốc), bề mặt (cống hở và lỗ thoát nước), và ngầm (cống ngầm).

Điểm đáng chú ý nhất lần này là hiện tượng kỳ lạ "Thiên long thổ thủy".

Như quý vị đã biết, ba điện chính của Tử Cấm Thành - Thái Hòa Điện, Trung Hòa Điện và Bảo Hòa Điện - đều nằm trên ba tầng đài. Các nghệ nhân đã thiết kế mỗi bệ có độ dốc thoai thoải từ 3% đến 5% so với mặt đất, với phần giữa cao hơn và các khu vực xung quanh thấp hơn. Nhờ vậy, nước mưa sẽ chảy quanh cung điện, ngăn nước đọng ở trung tâm cung điện.

Các lỗ thoát nước cũng được lắp đặt ở chân lan can xung quanh bệ, cho phép nước mưa thoát nhanh xuống các tầng thấp hơn. Chúng cũng được trang trí bằng 1.100 đầu rồng đầu li truyền thống của Trung Quốc, với nước mưa chảy ra từ miệng, giống như tiếng thì thầm của hàng ngàn con rồng nhỏ. Cảnh tượng này 600 năm qua vẫn đang giúp ngăn cản mưa vào Tử Cấm Thành, thực sự ấm lòng và ấn tượng. Tổng thể diện mạo gợi lên cảm giác chấn động như hàng ngàn con rồng đang phun nước.

Nói tới đây, chỉ xét về góc độ thiết kế, hãy thử nghĩ mà xem: ngay cả về khía cạnh chống thấm và thoát nước, những người thợ thủ công cổ đại của chúng ta đã có thể thiết kế và thực hiện những công trình tinh xảo như vậy. Thật ấn tượng và đáng ngưỡng mộ phải không? Những nỗ lực này, hơn 600 năm sau, vẫn tiếp tục đóng một vai trò quan trọng.

Trong khi đó giờ đây, quang cảnh khắp Bắc Kinh cả bên trong lẫn bên ngoài đều không còn cảnh tượng nguy nga như vậy nữa, mà vô cùng thê lương.

Trước khi bàn về nội dung này, chúng ta hãy cùng ăn một ít nhân sâm đen để xoa dịu cơn sợ hãi.

Liệu mưa lớn ở Bắc Kinh năm 2025 có phải là một sự cố lớn không?

Vào cuối tháng 7 năm nay, huyện Mật Vân, Hoài Nhu và một phần huyện Diên Khánh ở Bắc Kinh, cũng như tại huyện Loan Bình ở Thừa Đức, đã hứng chịu lượng mưa cực lớn. Lũ từ trên núi đổ về nhanh chóng đã gây ngập lụt trên diện rộng ở các thung lũng sông Triều Hà và và sông Bạch Hà, thượng nguồn hồ chứa Mật Vân. Mực nước ở các sông vừa và nhỏ thượng nguồn hồ chứa Mật Vân, chẳng hạn như sông Thanh Thủy và sông Bắc Hà ở huyện Bình Cốc, đã dâng cao. Một phần nước lũ chảy về phía đông vào lưu vực sông Thanh Thủy. Hạ lưu sông Thanh Thủy nối liền thị trấn Bắc Trang và Thái Sư Đồn ở huyện Mật Vân. Do đó, thị trấn Thái Sư Đồn đã bị ngập lụt nghiêm trọng nhất vào ngày 28 tháng 7.

Tuy nhiên, thảm họa thu hút sự chú ý nhất là tại Trung tâm Chăm sóc Người cao tuổi thị trấn Thái Sư Đồn. Nhiều cư dân mạng đã đăng tải trên mạng xã hội về những người thân mất tích hoặc bị nước lũ cuốn trôi tại trung tâm, bày tỏ sự đau buồn và bàng hoàng sâu sắc. Tuy nhiên, vẫn chưa có thông báo chính thức về thương vong thực tế.

Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) Tập Cận Bình và Thủ tướng Lý Cường đã công khai tuyên bố rằng những trận mưa xối xả ở Bắc Kinh đã gây ra "thương vong đáng kể". Số người chết, cộng với những trận mưa như trút nước và lũ lụt, đã vượt quá 40.

Điều quan trọng cần lưu ý là "35 người chết" thường là giới hạn trên cho số người chết trong các báo cáo của ĐCSTQ về thảm họa và tai nạn. Các vụ tai nạn có hơn 35 người chết thường được coi là "sự cố an toàn nghiêm trọng", và những cá nhân ở cấp Bí thư Thành ủy phải bị cách chức. Đây là một hiện tượng đặc thù chỉ có ở Trung Quốc đại lục. Do thiếu minh bạch, số người chết thực sự có thể còn đáng báo động hơn. Ở đây tôi muốn nhấn mạnh một câu, liệu có quan chức nào bị cách chức vì điều này hay không cũng là điều đáng quan sát.

Tóm lại, mưa lớn năm nay nghiêm trọng đến mức ngay cả các quan chức cũng buộc phải lên tiếng. Ngay cả Nội Mông cũng tham gia với những trận mưa đá.

Kỳ lạ! Mưa xối xả ở sa mạc Nội Mông Cổ

Ông Cát, một cư dân Chiết Giang đang đi du lịch ở Nội Mông, cho biết vào ngày 28, anh và gia đình đã đến thăm một khu thắng cảnh ở Nội Mông. Chỉ hơn mười phút sau khi họ cưỡi lạc đà, trời tối sầm lại, mưa và sấm chớp bắt đầu. Anh than thở: "Trước khi đến, tôi chưa bao giờ nghĩ sa mạc cũng có thể xuất hiện giông bão, sấm sét và mưa đá."

Cùng ngày hôm đó, đồng cỏ xanh tươi của Hulunbuir, Nội Mông, bất ngờ bị mưa đá bao phủ. Trận mưa đá kéo dài nửa tiếng đồng hồ, những viên mưa đá đập vào cửa sổ xe tạo nên âm thanh vang dội. Tôi đoán rằng những du khách chứng kiến cảnh tượng này hẳn đã rất kinh hãi.

Theo Cục Khí tượng Khu tự trị Nội Mông, tổng lượng mưa trong tuần kết thúc của tháng 7 đã đạt hơn 60% lượng mưa trung bình hàng năm của khu vực. Nội Mông Cổ đã trải qua trận mưa lớn nhất kể từ năm 1950, biến sa mạc thành một "vùng sông nước". 

Lại thêm một vụ suýt chết nữa. Một chiếc xe tư nhân đang lội qua dòng nước thì bất ngờ mặt đường sụp xuống, khiến xe bị kẹt trong ổ gà. May mắn thay, một người qua đường đã dùng búa đập vỡ cửa kính xe và cứu những người trong xe. Nếu không, chiếc xe đã bị mắc kẹt úp ngược dưới nước. Thật khó tưởng tượng điều gì sẽ xảy ra. 

Mưa nhân tạo, một biến đổi khí hậu nghiêm trọng?

Trận mưa rào này quả thực rất dữ dội, nhưng Bắc Kinh, thủ đô và là một trong bốn cố đô, cũng là nơi đặt trụ sở chính quyền và có vị trí tốt nhất để huy động các ban ngành khác nhau ứng phó với thiên tai. Tuy nhiên, thật kỳ lạ khi Bắc Kinh lại bị bất ngờ đến vậy. Hơn nữa, tại sao mưa rào lại thường xuyên xảy ra ở miền bắc Trung Quốc? Chẳng phải các vùng ven biển phía nam nên đón nhận lượng mưa nhiều hơn sao?

Tôi đã nhiều lần phỏng vấn ông Vương Duy Lạc, một chuyên gia về thủy lợi đang sống tại Đức. Giống như ông Hoàng Vạn Lý, cố giáo sư thủy lợi tại Đại học Thanh Hoa và là một chuyên gia nổi tiếng về các dự án thủy lợi, ông Vương là một phần tử trí thức phản đối dự án Tam Hiệp. Cả hai đều được biết đến là những người bảo vệ sông Dương Tử và sông Hoàng Hà, những con sông của Trung Quốc. Ông Vương đã theo dõi dự án Tam Hiệp của Trung Quốc từ lâu và rất giỏi trong việc phân tích sâu sắc và dễ hiểu. Nếu bạn quan tâm, chúng ta có thể thảo luận chi tiết về Đập Tam Hiệp và những quan sát của ông sau đây.

Nói về mưa rào Bắc Kinh, ông Vương tin rằng theo truyền thống, Trung Quốc thường xuyên bị lũ lụt ở miền Nam và hạn hán ở miền Bắc. Tuy nhiên, trong những năm gần đây, với lượng mưa ngày càng tăng ở miền Bắc, dường như "vành đai mưa" đang dịch chuyển từ miền Nam lên miền Bắc. Hơn nữa, lượng mưa này không còn là mưa phùn như trước nữa mà là mưa như trút nước. Ông Vương nói: "Tôi tự hỏi liệu điều này có liên quan đến việc nông nghiệp Trung Quốc ngày càng sử dụng mưa nhân tạo nhiều hay không."

Truyền thông đại lục trước đây đã đưa tin về một hoạt động làm mưa nhân tạo ở Thẩm Dương, nơi một khẩu pháo đã bắn nhưng không có mưa, và sau đó mưa lớn đã xảy ra, dẫn đến lũ lụt. Lần này, chúng ta không biết liệu đây có phải là mưa nhân tạo hay không.

Mưa như thác đổ năm nay ở Bắc Kinh chủ yếu ảnh hưởng đến Mật Vân. Các báo cáo công khai cho thấy chỉ riêng ở đó đã có 30 người tử vong. Ông Vương Duy Lạc cho biết nguyên nhân chính gây ra lũ lụt ở Mật Vân, Bắc Kinh, không chỉ đơn thuần là lượng mưa cực lớn mà còn do lượng xả lũ của hồ chứa, do sự hiện diện của Hồ chứa Mật Vân.

Hồ chứa Mật Vân, Bắc Kinh

Hồ chứa Mật Vân là một dự án của ĐCSTQ, được quảng bá là "một vịnh nước trong vắt nuôi dưỡng thủ đô". Người ta từng nói rằng cứ ba cốc nước mà người dân Bắc Kinh uống thì có hai cốc đến từ Hồ chứa Mật Vân. "Hồ chứa nước" thân thương này đã tích trữ nước trong hơn nửa thế kỷ, nuôi sống nhiều thế hệ người dân Bắc Kinh. Nhưng không ai có thể ngờ rằng dự án thủy lợi này lại trở thành một thảm họa.

Ông Vương Duy Lạc giải thích rằng dự án đập hồ chứa Mật Vân phục vụ nhiều mục đích, bao gồm kiểm soát lũ lụt, tưới tiêu, phát điện và nuôi trồng thủy sản. Tuy nhiên, mục đích lúc đó không phải là "cung cấp nước", vì Hồ chứa Quan Đình và nguồn nước ngầm nông đã đủ đáp ứng nhu cầu nước của Bắc Kinh.

Nhưng khi đó là thời kỳ Đại Nhảy Vọt, nhấn mạnh vào sự phát triển của nông nghiệp và sản xuất ngũ cốc, với kế hoạch tăng diện tích tưới tiêu thêm 6 triệu mẫu Anh (khoảng 1.000 mẫu Anh). Việc xây dựng bắt đầu vào ngày 1 tháng 9 năm 1958, theo phương pháp "khảo sát, thiết kế và thi công", với mục tiêu được nêu là "kiểm soát lũ lụt trong một năm, hoàn thành trong hai năm".

Tuy nhiên, như quý vị đã nghe, loại hình công trình này, được thiết kế trong quá trình xây dựng, đương nhiên tiềm ẩn những rủi ro về an toàn. Ông Vương Duy Lạc cho biết Trung Quốc có 100.000 hồ chứa nước. Trong khi các nước phương Tây thường xuyên phá dỡ những công trình không an toàn, vi phạm quy luật tự nhiên này, Trung Quốc lại coi chúng là những dự án công trình. Tuy nhiên, những thảm họa do chúng gây ra đang dần hiện rõ theo thời gian. Chúng tôi sẽ không thảo luận chi tiết về hồ chứa nước ở đây. Nếu quý vị muốn tìm hiểu thêm, vui lòng để lại tin nhắn và chúng tôi sẽ thảo luận chi tiết sau.

Tuy nhiên, ĐCSTQ còn có một công trình khác "Nam thủy bắc điều". Đúng như tên gọi, chính là việc dẫn nước từ phương Nam lên Bắc. Bỏ qua câu hỏi liệu điều này có vi phạm quy luật tự nhiên hay không, hãy cùng xem xét tình hình năm 2014, khi chính quyền tuyên bố rằng "dòng nước từ sông Dương Tử, chảy hàng ngàn dặm qua Bắc Kinh, đã giải tỏa cơn khát của người dân Bắc Kinh". Và rồi, điều này đã trở thành một kỳ tích.

Lưu Đại Căn, giám đốc Văn phòng Quản lý Hồ chứa nước Mật Vân, cho biết: "Mặc dù hồ chứa nước Mật Vân không còn là nguồn cung cấp nước chính cho thành phố sau khi chuyển nước từ phía nam, nhưng vai trò chiến lược của nó là không thể thay thế." Ông cũng tuyên bố: "Mực nước trong hồ chứa nước Mật Vân tiếp tục dâng cao, và khả năng chứa nước của nó cũng tiếp tục tăng lên, càng làm nổi bật vai trò của nó như một 'bộ ổn định' và 'dung tích dự trữ' cho nguồn cung cấp nước của thủ đô." Nói cách khác, các quan chức coi việc duy trì mực nước cao của hồ chứa nước Mật Vân là một chiến lược triển khai và coi đó là một thành tựu công việc.

Chín hồ xả lũ một cách bí ẩn

Trong những năm gần đây, mực nước trong Hồ chứa nước Mật Vân luôn ở mức cao. Năm nay, mực nước kiểm soát lũ là 152 mét, và mực nước lũ là 150 mét. Tuy nhiên, vào các ngày trong tuần, mực nước bình thường tại đây là 152 mét. Vượt quá mực nước kiểm soát lũ, hồ chứa hoạt động trong tình trạng cực kỳ nguy hiểm.

Kết quả là, khi mùa mưa hàng năm đến, hồ chứa nước Mật Vân vốn đã tràn bờ không còn chỗ chứa thêm nước, buộc phải xả lũ khẩn cấp trên diện rộng. Mệnh lệnh "bảo vệ Bắc Kinh" này đã được thực hiện nhanh chóng, gây ra thiệt hại to lớn cho người dân Mật Vân. Tính mạng và tài sản của những người dân ở hạ lưu đã bị hy sinh dưới danh nghĩa "bảo vệ Bắc Kinh".

Hơn nữa, lượng mưa lớn và nước tích tụ trong năm nay đã khiến người dân không kịp hành động. Ít nhất chín hồ chứa ở các quận Mật Vân, Hoài Nhu và Bình Cốc của Bắc Kinh đã đồng loạt xả lũ, đóng cửa 352 kênh xả lũ trên núi. Nhiều ngôi làng ở dãy núi Hoài Nhu bị mất nước và điện, và lở đất đã xảy ra gần một số ngôi làng. Số liệu chính thức cho thấy các trận lở đất đã khiến ít nhất sáu người chết và 10 người mất tích.

Lũ lụt Tử Cấm Thành

Từ xa xưa, người Trung Quốc đã tin vào sự hợp nhất giữa con người và thiên nhiên, tin rằng mọi việc của con người đều có sự tương ứng với thiên thượng, và việc quan sát các hiện tượng thiên nhiên có thể hé lộ giải pháp cho các vấn đề trần thế.

Trong những năm gần đây, từ trận lũ lụt ở Trịnh Châu đến trận lụt ở Trác Châu và sau đó là thủ đô Bắc Kinh, những thảm họa này dường như liên quan mật thiết đến việc xả nước của các hồ chứa, tất yếu dẫn đến hiện tượng "cảnh quan thay đổi".

Thầy phong thủy Hồng Kông "Phong Thủy Hạo" từng nói rằng, với tư cách là nơi ngự trị của quyền lực hoàng gia, lũ lụt ở Tử Cấm Thành được coi là điềm báo lớn cho sự bất ổn của triều đại, và dự đoán rằng sự bất ổn này có thể sẽ tiếp diễn.

Mặc dù công nghệ hiện đại ngày càng tiên tiến, nhưng nó không thể so sánh với hệ thống thoát nước của Tử Cấm Thành 600 năm trước. Có lẽ chỉ Tử Cấm Thành mới có thể mang đến cảnh tượng ngoạn mục với hàng ngàn con rồng phun nước. Điều này, giống như lời răn dạy nhẹ nhàng của tổ tiên chúng ta, "thiên nhân hợp nhất", chúng ta phải thuận theo tự nhiên, sử dụng các phương pháp tự nhiên và tận dụng dòng chảy của nước để đạt được kết quả thoát nước tốt nhất.

Tất nhiên, nếu không thể trông cậy vào các dự án thoát nước khác nhau, chúng ta cũng phải tự chuẩn bị, chẳng hạn như học các mẹo phòng chống thiên tai và quan tâm đến những người xung quanh. Giống như đầu rồng trong Tử Cấm Thành, lặng lẽ canh giữ 600 năm, với sự chăm sóc chu đáo, biết đâu một lúc nào đó trong tương lai nó sẽ thể hiện sức mạnh không thể phủ nhận của mình. Như lời tiên tri đã nói, thiện lương là phương thuốc tốt nhất.

Theo Epoch Times
Bình Nhi biên dịch