Hồng Lâu Truyền Kỳ: Kết cục bi thảm của Vương Hy Phượng khi rơi vào “Ngục Thần Miếu”
Vương Hy Phượng là một trong những nhân vật trung tâm của tiểu thuyết “Hồng Lâu Mộng”. Nàng xuất thân từ gia tộc Vương thị ở Kim Lăng – nơi được mô tả bằng câu thơ: “Đông Hải thiếu giường ngọc trắng, Long Vương mời đến họ Vương Kim Lăng”, cho thấy sự cao quý, giàu sang bậc nhất. Vương gia cùng với Giả gia, Sử gia và Tiết gia hợp thành “Kim Lăng tứ đại gia tộc” lẫy lừng.
Trong số đó, Giả thị và Sử thị là những gia đình làm quan, còn Vương thị và Tiết thị lại nổi tiếng với việc kinh doanh, đặc biệt là thương mại quốc tế và đảm nhiệm cả một phần công việc ngoại giao. Chính vì thế, trong hồi thứ mười sáu, có đoạn nhấn mạnh: “Thời đó, ông tôi chuyên quản việc triều cống và tiếp đón sứ thần các nước. Phàm là người nước ngoài đến, đều do nhà chúng tôi nuôi dưỡng. Hàng hóa từ các thuyền Tây Dương của Quảng Đông, Phúc Kiến, Vân Nam, Chiết Giang đều là của nhà tôi.” Thậm chí, việc nghênh giá thiên tử cũng từng có lần được giao cho phủ Vương đảm nhận: “Phủ Vương chúng tôi cũng từng chuẩn bị một lần việc đón giá.” (Hồi 16)
Cậu của Bảo Ngọc – Vương Tử Đằng – từng giữ chức Tiết độ sứ kinh doanh, sau thăng lên chức Thống chế chín tỉnh (Hồi 4), rồi lại thăng tiếp làm Đô kiểm điểm chín tỉnh (Hồi 53). Có thể thấy, về mặt chính trị, ngay cả những gia tộc thế lực như Giả thị hay Tiết thị cũng cần dựa vào Vương gia để củng cố thế lực.
“Phấn diện hàm xuân uy bất lộ, đan thần vị khải tiếu tiên văn” – Vương Hy Phượng: Sắc sảo, đa diện và nguy hiểm như hoa anh túc trong Hồng Lâu Mộng
Trong Hồng Lâu Mộng, tác giả Tào Tuyết Cần đã dùng bút pháp đậm nét để khắc họa lần xuất hiện đầu tiên của Vương Hy Phượng, khiến hình ảnh nàng hiện lên vô cùng rực rỡ và sống động: toàn thân lộng lẫy gấm vóc, trang sức châu báu lấp lánh, “một đôi mắt tam giác phượng đỏ rực, hai hàng lông mày cong vút như lá liễu”, “khuôn mặt phấn như mang sắc xuân mà không để lộ uy nghiêm, môi son chưa hé mà tiếng cười đã vang”, khiến người ta ngỡ như thấy một nàng tiên nữ giáng trần.
Mặc dù Vương Hy Phượng là nhân vật đầy tai tiếng, gây nên nhiều tội lỗi và âm mưu, nhưng không ai có thể phủ nhận tài trí xuất chúng và sự lanh lợi của nàng. Trong đại gia tộc họ Giả với hàng trăm nhân khẩu, chỉ có nàng mới đủ bản lĩnh xoay xở mọi phía, khéo léo ứng xử và xử lý các mối quan hệ phức tạp giữa người với người. Cũng chỉ có nàng mới có thể khéo léo vay mượn khắp nơi để tạm thời bù đắp những khoản chi tiêu khổng lồ vượt quá thu nhập. Trước những lỗ hổng và nguy cơ đang rình rập phủ họ Giả, nàng đều nhìn rõ và luôn thể hiện khí phách cùng năng lực điều hành đại sự.
Ngay từ hồi thứ năm, tác giả đã viết lời bình (phán từ) dành cho nàng: “Phàm điểu thiên sinh theo vận mạt – Việc đời tính rất thông minh/ Còn mình, mình tính phận mình vẫn sai” Vương Hy Phượng – người phụ nữ lộng lẫy và phức tạp này – giống như một hỗn hợp giữa thuốc độc và thần dược; nếu ví bà như hoa anh túc – loài hoa đẹp nhưng ẩn chứa độc tố – thì thật không gì hợp hơn.
Ngay khi xuất hiện, tiếng nói của Phượng Thư (Vương Hy Phượng) đã lấn át cả căn phòng. Nàng bắt đầu bằng việc khen ngợi vẻ đẹp thanh tú của Lâm Đại Ngọc, đồng thời khéo léo tâng bốc Giả mẫu. Thấy Đại Ngọc sớm mồ côi mẹ, nàng liền tỏ ra xúc động, lau nước mắt vì thương cảm, nhằm lấy lòng Giả mẫu. Nhưng khi bị Giả mẫu trách cứ rằng nhắc đến chuyện buồn như thế chỉ làm Đại Ngọc thêm sầu não, bà lập tức “chuyển buồn thành vui”, nhanh chóng nhận lỗi: “Thật là con hồ đồ, quên mất tổ mẫu rồi, đáng đánh, đáng đánh!”
Sau đó, với thân phận là thiếu phu nhân nắm quyền cai quản trong phủ, Vương Hy Phượng vừa sắp xếp chỗ ở cho Lâm Đại Ngọc, vừa chỉ đạo bọn bà vú và gia nhân làm việc – thực chất là đang ngầm phô trương quyền uy đặc biệt của mình trong nhà họ Giả.
Từ đó, độc giả được dẫn dắt theo một trình tự đầy dụng ý: trước tiên là nghe giọng nói, rồi mới thấy dáng hình, biết tên tuổi, và cuối cùng là chứng kiến từng hành vi, cử chỉ đầy tính kịch của nàng. Nhân vật Vương Hy Phượng hiện ra không còn là một cái tên trừu tượng trên trang giấy, mà trở thành một con người sống động, đầy cá tính, như thể đang hiện diện ngay trước mắt người đọc.
“Bàn tay sắt” và khả năng “nhìn sắc mặt, đoán ý tứ”
Vương Hy Phượng là một nhân vật giữ vai trò vô cùng quan trọng trong Hồng Lâu Mộng, có thể nói đây là một hình tượng mang tính độc đáo và không thể thay thế. Nàng không chỉ là một mắt xích quan trọng, mà còn đóng vai trò trụ cột, là điểm tập trung và lan tỏa trong cấu trúc nghệ thuật tổng thể của tác phẩm.
Hồng Lâu Mộng không chỉ đơn thuần là câu chuyện tình yêu giữa Giả Bảo Ngọc và Lâm Đại Ngọc, mà còn là bức tranh hiện thực khổng lồ với hơn 400 nhân vật thuộc nhiều tầng lớp, vai vế khác nhau trong một đại gia tộc. Nếu thiếu đi Vương Hy Phượng, có thể hình dung cục diện của tiểu thuyết sẽ mất đi sự cân bằng quan trọng.
Có thể ví hệ thống các mối quan hệ trong phủ họ Giả – từ lớn đến bé, từ sang đến hèn, từ thân đến sơ, từ chính thất đến thiếp hầu, từ chủ nhân đến gia nô – như một tấm lưới chằng chịt. Và trong tấm lưới đó, Vương Hy Phượng chính là mắt lưới trung tâm.
Chính vị trí đó đã làm nổi bật tính cách độc đáo của nàng – một người phụ nữ vừa sắc sảo, quyết đoán, lại vừa linh hoạt, tinh tường trong việc ứng xử với đủ hạng người. Nàng phải đối mặt và điều phối mối quan hệ với đủ loại nhân vật: phía trên là ba tầng trưởng bối, ở giữa là hàng loạt cô dì, chị em dâu, anh em ruột và họ hàng, đến cả thiếp thất, nha hoàn; phía dưới là một đội ngũ đông đảo quản gia, hầu phòng, gia nhân, nha hoàn, tiểu đồng... Mỗi một mối quan hệ của Vương Hy Phượng với họ – dù là gắn bó hay đối lập, thậm chí vừa hợp tác vừa mâu thuẫn – đều phản ánh một kiểu quan hệ xã hội điển hình trong nội bộ gia đình phong kiến.
Một trong những đặc điểm nổi bật trong tính cách của Vương Hy Phượng là sự “cứng rắn” đến mức tàn nhẫn – thường thể hiện qua việc phô trương quyền lực, lạm dụng hình phạt một cách quá đà trong nhiều tình huống và hoàn cảnh khác nhau. Nàng ta có rất nhiều cách để trừng trị nha hoàn, như bắt “quỳ trên ngói sành dưới trời nắng, không cho ăn uống”, đến mức “dù có là thân thể bằng sắt cũng không chịu nổi trong một ngày”.
Khi phát hiện một tiểu nha đầu giúp Giả Liễn canh chừng, cô lập tức quát mắng, ra lệnh: “Mang dây thừng, roi đến, đánh nát con nha đầu không có mắt không biết chủ tớ kia!”. Chưa dừng lại ở đó, Vương Hy Phượng còn dọa sẽ dùng sắt nung đỏ để thiêu miệng, dùng dao để cắt thịt, thậm chí rút ngay cây trâm cài trên đầu ra đâm vào miệng nha đầu. Loại trâm này được gọi là "hương khuê hình cụ", chuyên dùng để tra tấn người trong phòng khuê. Sau đó, nàng ta còn tát một cái khiến hai má của nha đầu tím bầm ngay lập tức.
Trong một lần ở Thanh Hư Quán, một tiểu đạo sĩ vô tình va vào người nàng ta, Vương Hy Phượng không nói không rằng, giơ tay tát mạnh đến nỗi cậu đạo sĩ không đứng vững nổi. Sự mạnh tay, tàn nhẫn và ra đòn cực nhanh của Phượng Thư đã thể hiện đúng bản chất “bàn tay sắt” – điều hiếm thấy ngay cả trong số các chủ nhân cao quý của phủ họ Giả.
Khi có người hỏi về việc may quần áo, Vương Hy Phượng lập tức đáp: “Tôi đã chuẩn bị sẵn vải vóc rồi.” Thực chất, nàng ta chưa hề chuẩn bị gì cả, chỉ là ứng biến tại chỗ, nhưng Vương phu nhân lại tin ngay. Khả năng đoán biết tâm lý người khác, tinh tế trong quan sát và ứng xử của Vương Hy Phượng vượt trội so với bất kỳ ai trong phủ họ Giả.
Vương Hy Phượng sa vào “ngục thần miếu”: Kết cục bi kịch của một nữ nhân tài sắc
Kết cục của Vương Hy Phượng trong Hồng Lâu Mộng được miêu tả khá mơ hồ trong phần phán từ (án từ). Câu “Nhất tòng, nhị lệnh, tam nhân mộc / Khóc về Kim Lăng chuyện thê lương” dường như chỉ ám chỉ rằng số phận cuối cùng của Vương Hy Phượng cũng vô cùng bi thảm. Chồng nàng là Giả Liễn, tuy lúc đầu nghe lời răm rắp, nhưng về sau không chỉ công khai sai khiến mà cuối cùng còn bỏ nàng. Chữ “nhân mộc” ở đây chính là hình ảnh tượng trưng cho chữ “hưu” (休) – ý chỉ bị bỏ rơi.
Còn câu “khóc về Kim Lăng chuyện thê lương” thì lại càng trở nên mơ hồ, không nói rõ nàng đã trải qua biến cố gì hay có kết cục cụ thể ra sao. Trong Hồng Lâu Mộng, tám mươi hồi đầu miêu tả rất chi tiết về Vương Hy Phượng, và nếu phân tích kỹ những chi tiết này, có thể hé lộ phần nào sự thật về cái chết của nàng.
Vương Hy Phượng bị bắt giam vì những tội danh nghiêm trọng như cản trở công lý, nhận hối lộ và âm mưu giết người. Cùng với Giả Trân, Giả Dung và một số nhân vật khác, nàng trở thành một trong những đầu mối chính khiến phủ họ Giả rơi vào cảnh "sự bại, danh liệt". Điều đáng chú ý là, trong số các nữ nhân của phủ Giả, Vương Hy Phượng là người duy nhất bị bắt vào ngục sau khi đại sự bại lộ. Những việc làm sai trái của Vương Hy Phượng có thể tóm lược như sau: Can thiệp vào tư pháp, tiếp tay cho bất công:
1. Theo lời nhờ cậy của ni cô già ở chùa Thiết Hạm, Vương Hy Phượng mạo danh Giả Liễn để can thiệp vào vụ tranh chấp hôn nhân giữa Trương Kim Ca, con trai của Thủ Bị và Lý Nha. Ép buộc con của Thủ Bị phải hủy hôn, dẫn đến bi kịch Trương Kim Ca và con trai của Thủ Bị lần lượt tự sát.
2. Âm mưu giết người bịt đầu mối: Trong quá trình bức hại Vưu Nhị Tỷ, Vương Hy Phượng xúi giục vị hôn phu cũ của Vưu Nhị Tỷ là Trương Hoa tố cáo Giả Liễn, Giả Trân và Giả Dung. Sau đó, lại sai Vượng Nhi đi giết Trương Hoa nhằm diệt khẩu, nhưng thất bại.
3. Nhận hối lộ: Nhận ba nghìn lượng bạc đút lót từ ni cô già ở chùa Thiết Hạm. Những hành vi phạm pháp này dần dần bị phơi bày trong mạch truyện của 40 hồi sau, dưới sự giật dây của phủ Thân vương Trung Thuận.
Các nhân vật như Thủ bị, Trương Hoa và Vượng Nhi lần lượt đứng ra tố cáo, biến những tội trạng của Vương Hy Phượng không chỉ là bằng chứng cho sự “suy đồi đạo đức” của phủ họ Giả, mà còn là chứng cứ không thể chối cãi cho hành vi phạm tội của chính nàng. Việc Vương Hy Phượng bị bắt giam, sa vào “Ngục Thần Miếu”, gần như là điều tất yếu, khó tránh khỏi.
Hồi thứ 69, viết về cái chết của Vưu Nhị Tỷ, Giả Liễn ôm thi thể nàng mà khóc lớn, nói: “Đều do ta hại nàng cả.” Khi Giả Dung chỉ tay về bức tường ngăn Đại Quan Viên, Giả Liễn hiểu ý, chỉ lặng lẽ dậm chân nói: “Ta đã sơ suất rồi, rốt cuộc vẫn để lộ ra, ta sẽ thay nàng báo thù.” Câu nói này thực chất đã gieo một hạt giống báo thù, ám chỉ rằng trong bốn mươi hồi sau, một khi chuyện Vương Hy Phượng bức chết Vưu Nhị Tỷ bị phanh phui, thì Giả Liễn tuyệt đối sẽ không bỏ qua.
Hơn nữa, để trả thù, Vương Hy Phượng thậm chí còn xúi giục Trương Hoa tố cáo chính chồng mình ra quan — điều này, với tư cách là một người chồng, Giả Liễn dù thế nào cũng không thể tha thứ. Lại thêm việc Vương Hy Phượng bị kết án và vào ngục, Giả Liễn bỏ nàng cũng là điều tất yếu, chẳng khác nào nước chảy thành sông.
Những miêu tả về chứng bệnh "xuất huyết" như sảy thai thường xuyên, kinh nguyệt không đều... mà Vương Hy Phượng mắc phải cũng được xây dựng một cách liền mạch và rõ ràng, cho thấy Tào Tuyết Cần đã sớm đặt nền móng cho cái chết của Phượng Thư. Những chi tiết này chỉ dần sáng tỏ sau bốn mươi hồi đầu của tiểu thuyết.
Từ những tình tiết như vậy, có thể hoàn toàn hình dung kết cục của một người đàn bà mạnh mẽ như Vương Hy Phượng là vô cùng bi thảm: thân bị giam cầm, bị chồng ruồng bỏ, không có tin tức gì về con gái Xảo Thư, vừa xấu hổ, vừa phẫn uất, lại lo lắng khôn nguôi — vậy thì cơn bạo bệnh “huyết sơn băng” (xuất huyết dữ dội) làm sao không bộc phát? Dù trong lòng còn vương vấn con gái, nhưng với thân thể đã tiều tụy yếu ớt, nàng không thể nào chống đỡ nổi nữa.
Người đàn bà đẹp, quả cảm, nhưng cũng tàn nhẫn và tham vọng ấy — cuối cùng đã phải từ giã cõi đời trong ngôi “Ngục Thần Miếu” lạnh lẽo, từng giọt máu nhỏ xuống, từng bước tiễn đưa nàng sang thế giới bên kia!
Theo Secret China
Bình Nhi biên dịch
