Vẻ đẹp tĩnh mịch của nghệ thuật trà đạo

Không chỉ là uống trà, mà là sống với trà

Đối với số đông, trà đơn giản là một thức uống – thơm, ngọt hậu, thanh khiết, và đa dạng sắc vị tùy loại. Nhưng với những ai dành cả đời sống trong trà đạo, uống trà không chỉ để thưởng vị, mà còn là hành trình trải nghiệm một loại hình nghệ thuật: nghệ thuật trà đạo.

Trà đạo, theo nghĩa phổ thông, có thể không cần cầu kỳ. Trong lúc nghỉ ngơi, giải lao, hay trong cuộc gặp gỡ thường nhật, một chén trà pha đơn giản cũng đủ mang đến sự thoải mái. Tuy nhiên, khi trà được nâng lên thành một buổi “trà hội” – nơi người pha trà và người thưởng trà cùng chia sẻ một không gian, một khoảnh khắc – thì trà không còn là trà nữa, mà trở thành biểu tượng của lễ nghi, tu dưỡng, và sự tĩnh tại nội tâm. Ở đó, trà đạo chuyển hóa thành một nghệ thuật sống, không thua kém gì âm nhạc, hội họa hay sân khấu. Nó là sự biểu hiện thẩm mỹ thông qua ba hành động cơ bản: pha trà – dâng trà – thưởng trà.

Trà đạo thuần túy: Vẻ đẹp từ đơn giản đến tối giản

Trà đạo thuần túy – theo cách định nghĩa của tác giả Thái Vinh Chương – là loại hình nghệ thuật tinh lọc nhất trong các cấp độ của trà đạo. Nó không cần đến khung cảnh được trang hoàng bằng hoa cắm, tranh treo, trầm đốt hay cảnh trí đá núi. Nó cũng không cần sự hỗ trợ của âm nhạc, y phục truyền thống hay nghi lễ rườm rà.

Trong trà đạo thuần túy, chỉ còn lại con người, trà và trà cụ. Trọng tâm là nước trà – nơi hội tụ sắc, hương, vị và tinh thần của người pha trà. Không có chủ đề, không có cốt truyện, không có kịch bản. Bất kỳ ý niệm nào – như "trà và thiền hợp nhất", "mùa xuân giữa tuyết", hay "tái ngộ sau ly biệt" – đều được gác lại để giữ cho trà trở về đúng bản thể của nó: đơn giản, tĩnh lặng, sâu sắc.

Tĩnh mịch: Linh hồn của nghệ thuật trà đạo

Một đặc tính quan trọng tạo nên chiều sâu của trà đạo chính là vẻ đẹp của sự tĩnh mịch. Đó không phải là sự tĩnh lặng đơn thuần, mà là một cảnh giới thẩm mỹ gợi nên cảm giác nhẹ nhàng, cô tịch, xen chút u uẩn. Vẻ đẹp ấy không đến từ sự phô trương mà từ chính bản chất của trà – đắng và chát – hai sắc thái thường bị né tránh trong ẩm thực, nhưng lại là linh hồn của trà.

Vị đắng và chát vẫn luôn là những thành phần và hương vị quan trọng của trà; mọi hương thơm, mùi vị và đặc tính của trà đều được xây dựng trên nền tảng này. Chỉ là, do giống trà và phương pháp chế biến khác nhau, vị đắng hoặc cảm giác chát của một số loại trà sẽ trở nên đặc biệt đậm hoặc đặc biệt nhẹ.

Trà ngon là trà giữ được sự cân bằng giữa đắng – chát và thơm – ngọt. Khi được pha đúng cách, những vị gắt ban đầu sẽ dịu lại, nhường chỗ cho hậu vị ngọt thanh lan tỏa và kéo dài. Chính cấu trúc vị độc đáo ấy giúp trà không gây ngấy, uống mãi không chán, càng già càng thấm.

Hơn thế nữa, khi trà vào cơ thể, huyết áp giảm, cơ thể thả lỏng, tâm trí lắng đọng. Trong trạng thái ấy, người uống có thể cảm nhận được vẻ đẹp của sự tĩnh mịch – một không gian nội tâm vắng lặng, nơi mà tư duy, cảm xúc và cảm nhận thẩm mỹ giao hòa.

Trà và thiền: Đồng điệu trong tĩnh lặng

Không ngẫu nhiên khi trà đạo và thiền học luôn song hành trong văn hóa phương Đông. Thiền tìm đến sự tĩnh tại nội tâm; trà đạo cũng vậy. Cả hai đều hướng con người đến vô ngôn, vô ngã, đến cảm thụ cái đẹp trong sự vắng lặng, không màu mè.

Từ thời Lục Vũ viết “Trà Kinh”, ông đã nhấn mạnh tinh thần “tinh giản” như một con đường để cảm ngộ vẻ đẹp của trà. Ngày nay, tinh thần đó vẫn là nền tảng cho nghệ thuật trà đạo – nơi mà mọi thứ thừa thãi đều được lược bỏ để trở về với cái gốc của thưởng trà: một hành vi sống chậm, sâu, và có ý thức.

Có lẽ cũng vì lý do này mà những người yêu trà, đặc biệt là các văn nhân, nghệ sĩ, đã ghi chép lại nhiều tài liệu và tác phẩm về vẻ đẹp thanh tịnh cô quạnh của trà. Từ đó, sự thanh tịnh cô quạnh dần trở thành yếu tố văn hóa của trà; những người yêu trà còn thể hiện điều đó qua không gian thưởng trà và cảnh giới trà đạo, tạo nên trà đạo mang đậm chất thanh tịnh cô quạnh, đồng thời kết hợp với thiền học, hình thành nên sự thấu hiểu ‘trà - thiền nhất vị’.

Vì vậy, để thực sự bước vào thế giới của trà đạo, không thể chỉ dừng ở việc biết pha trà hay thuộc các nghi lễ. Người học trà phải dấn thân vào không gian của nghệ thuật, học cách lắng nghe những điều không có âm thanh, nhìn thấy vẻ đẹp trong những gì không hình tướng – để rồi tự mình chạm đến tầng sâu của vẻ đẹp trà đạo.

Thay lời kết

Trà không chỉ là một thức uống. Trà – nếu đi đến tận cùng – là một nghệ thuật sống. Và trà đạo thuần túy là nơi nghệ thuật ấy đạt đến cảnh giới tối giản nhưng cũng sâu sắc nhất.

Giữa một thế giới ngày càng ồn ào, trà đạo – với vẻ đẹp tĩnh mịch – là một con đường để trở về với chính mình. Không cần hoa mỹ, không cần nghi lễ, chỉ cần một chén trà nghiêm cẩn, một tấm lòng tĩnh tại, cũng đủ để cảm nhận được chiều sâu của nghệ thuật, và của cuộc sống.

Theo Epoch Times
Bình Nhi biên dịch