Hoá ra “Thuỷ Hử” có ẩn ý sâu xa như vậy

Là một trong tứ đại tác phẩm kinh điển, "Thủy Hử" được mọi người, già trẻ đều biết đến. Tuy nhiên thực chất tên tác phẩm có nghĩa là gì? có lẽ rất ít người biết được. Chính vì không rõ hàm nghĩa thực sự của tác phẩm nên khi dịch sang văn học nước ngoài, lời văn thường không diễn đạt được hết ý nghĩa, không thực sự biểu đạt được hàm ý thực sự của tên tác phẩm.

Ví dụ, Pearl S. Buck, dịch giả phương Tây đầu tiên của "Thủy Hử", đã dịch tựa đề của cuốn sách là "All Men are Brothers: Blood of the Leopard". Đây là bản dịch kiểu gì vậy?

Tuy nhiên rốt cuộc phải dịch như thế nào cho phải đây? Có thể nói rằng cho đến ngày nay vẫn còn rất nhiều tranh cãi. Bản dịch chính thống hiện nay là "Outlaws of the Marsh" hoặc "Water Margin". Có thể nói rằng nghĩa đen của "Thủy Hử" thực chất là "bến nước" hoặc "bên kia bến nước". Nhưng đây chỉ là bản dịch theo nghĩa đen và vẫn không thể diễn tả hết được ý nghĩa đặc biệt của Thủy Hử. Đối với những bản dịch như "Câu chuyện về một trăm lẻ năm người đàn ông và ba người phụ nữ trên núi" và "Đầu tiên là một tên cướp, sau đó là một người lính", chúng thậm chí còn lố bịch, đáng cười hơn.

Vậy, "Thủy Hử" rốt cuộc có nghĩa là gì? Điều này có thể bắt nguồn từ nền văn hóa Trung Hoa sâu sắc và rộng lớn.

Cái tên "Thủy Hử" lần đầu tiên xuất hiện trong "Thi Kinh.đại nhã·miên" có ghi "Cổ công đản phụ, lai triều tẩu mã, suất tây thủy hử, chí vu kỳ hạ ".

Điều này có nghĩa là gì? Đây là câu chuyện về Đãn Phù, tổ tiên của nhà Chu. Vào thời điểm đó, là thời kỳ hoàng kim của nhà Thương ở Trung Quốc, và một bộ tộc Trung Quốc tên là "Chu" sống ở biên giới phía tây bắc của cao nguyên hoàng thổ. Vì dân tộc Nhung xung quanh thường xuyên xâm lược, bộ tộc Chu phải chịu đựng nỗi sợ hãi và nguy hiểm mỗi ngày.

Vào thời kỳ hoàng kim của Vũ Đinh thời nhà Thương, một nhà lãnh đạo kiệt xuất đã xuất hiện trong bộ tộc Chu - Chu Thái Vương, Cổ Công Đãn Phù. Dưới sự lãnh đạo của Đãn Phủ, bộ tộc Chu đã trải qua nhiều gian khổ và di cư đến Chu Nguyên (nay là thành phố Bảo Kê, tỉnh Thiểm Tây). Ở đây, bộ tộc Chu về cơ bản đã thoát khỏi cuộc xâm lược của dân tộc Nhung, bắt đầu lớn mạnh và phát triển, cuối cùng thành lập nên nhà Chu, có ảnh hưởng sâu rộng đến lịch sử Trung Quốc.

"Thi Kinh.đại nhã·miên" là một bài thơ được người Chu sử dụng để tưởng nhớ và ca ngợi những đóng góp của Đãn Phù cho sự phát triển của bộ tộc Chu. Một từ “Thủy Hử” trong bài thơ ám chỉ Chu Nguyên, nơi sau này được người Chu dùng làm nơi sinh sống và phát triển. Vì vậy, ý nghĩa của từ “Thủy Hử” là “một lối thoát” hoặc “một nơi để định cư”.

Hiểu được ý nghĩa này, bạn có cảm thấy mình đột nhiên nhận ra điều gì đó khi cố gắng hiểu "Thủy Hử" không? ——Tống Giang, Võ Tùng, Lâm Xung, Lục Trí Thâm và những anh hùng khác không thể sống trong xã hội bình thường vì nhiều lý do. Lối ra cho kiếp nhân sinh của họ đều đã bị cắt đứt. “Lương Sơn” trong “Bát bách lý thủy bạc ” trở thành lối thoát và nơi trú ẩn duy nhất cho những hảo hán này. Sau khi "108 vị tướng" tụ họp thành công tại Lương Sơn, việc phát triển tiếp theo như thế nào lại trở thành một vấn đề mới, vì vậy họ đã tìm kiếm một lối thoát mới dưới sự lãnh đạo của Tống Giang...

Nói một cách ngắn gọn, toàn bộ chủ đề của "Thủy Hử" là về câu chuyện của những "anh hùng hảo hán" không tìm được nơi an thân trong xã hội bình thường và phải tìm cách thoát ra. “Bát bách lý Lương Sơn Bạc” là nơi an thân của họ, cũng chính là “Thủy Hử”.

Bi kịch của "Thủy Hử" là những "anh hùng" này cuối cùng phát hiện ra rằng trong thế giới đen tối này, mặc dù họ có một nơi gọi là "Lương Sơn" để tạm thời định cư, nhưng nó sẽ không kéo dài được lâu, và cuối cùng họ không có lối thoát - họ tiếp tục tụ tập ở Lương Sơn, nơi quá chật chội để chứa một lượng lớn dân số, và họ không thể định cư ở đây trong một thời gian dài, kết hôn và sinh con;

Nổi loạn, nhưng không có nhiều quân lính và ngựa nên chỉ có thể phòng thủ ở những nơi nguy hiểm. Sở dĩ triều đình không phái quân chủ lực đi trấn áp Lương Sơn như trấn áp Phương Lạp là vì Lương Sơn không gây ra mối đe dọa nào cho thế lực hoàng gia, chỉ là một vấn đề nhỏ. Trên thực tế, Lương Sơn nhiều nhất cũng chỉ có thể chống lại lực lượng vũ trang địa phương như Chu Gia Trang, sau khi cướp bóc thành công của cải, bọn họ phải lập tức rút lui về cứ điểm.

Hơn nữa, cho dù hắn có thể rời khỏi Lương Sơn và chiến đấu hết mình để chinh phục thiên hạ, kết quả cuối cùng vẫn là sau khi hầu hết anh em ở Lương Sơn chết đi, trên thiên hạ sẽ chỉ còn một hoàng đế mới! Ví dụ, bây giờ Tống Giang đã trở thành hoàng đế, làm sao ông ta vẫn có thể gần gũi với các anh em như hồi còn ở Lương Sơn?

Không còn cách nào khác ngoài việc buộc triều đình phải đầu hàng. Nhưng một khi họ trở về "xã hội bình thường", ngay cả khi địa vị của họ cao hơn nhiều cấp và họ bước vào "giai cấp quyền lực", thì những người cai trị thực sự chẳng phải vẫn là những hoàng đế vô năng và những vị quan phản bội sao? !

"Đường ra" cho những anh hùng Lương Sơn Bạc?

Đọc tiểu thuyết "Thủy Hử truyện", độc giả không khỏi hy vọng rằng sau khi đã lên núi tụ nghĩa, 108 vị anh hùng ấy lại có thể tìm thấy một "đường ra" mới.

Thế nhưng, trong một bối cảnh xã hội như vậy, liệu số phận của họ có tồn tại một "đường ra" khác hay không? Đó chính là điều mà tác giả Thi Nại Am muốn tìm kiếm.

Cho nên, nửa trước của "Thủy Hử truyện" có nội dung rất dễ hiểu, kể về một nhóm các anh hùng hảo hán không có "đường ra" trong xã hội, bị buộc phải tìm đến Lương Sơn.

Hoàn cảnh của những con người ấy cũng giống như bộ tộc họ Chu của Đản Phụ năm xưa. Mà con đường lên Lương Sơn tụ nghĩa của họ cũng giống như việc Đản Phụ dẫn dắt bộ tộc của mình di chuyển đến một vùng đất an cư lạc nghiệp vậy.

Thế nhưng, kết cục của những con người thuộc bộ tộc họ Chu lại khác hẳn với những anh hùng hảo hán Lương Sơn.

Bởi cuối cùng, bộ tộc  Chu lấy nông canh làm chủ đã thay thế dòng tộc họ Thương lấy buôn bán làm chủ (hai chữ "thương nhân" cũng bắt nguồn từ thói quen buôn bán của người bộ tộc Thương), từ đó sáng lập nên vương triều nhà Chu.

Vậy còn kết cục của 108 vị anh hùng Lương Sơn thì sao? Họ có thể dùng lá cờ trượng nghĩa của mình để thay thế cho vương triều Đại Tống đang bị "sâu mọt" tàn phá lúc bấy giờ không?

Đáp án cho câu hỏi ấy chính là sự thực đau lòng mà những người từng đọc, từng xem Thủy Hử không mấy ai muốn nhắc tới.

Dù "Thủy Hử" mang ý nghĩa sâu xa là "đường ra", nhưng phải chăng cuộc đời của các anh hùng Lương Sơn Bạc vốn đã định sẵn là không có lối thoát nào khác chăng?

Vì sao ngay cả khi đã tìm thấy "đường ra", tìm thấy "đất an thân", những anh hùng hảo hán ấy vẫn không có được kết cục tốt đẹp? Có lẽ, nguyên nhân nằm ở mâu thuẫn không thể điều hòa giữa lý tưởng trung nghĩa của họ với thực tế xã hội phong kiến đang mục ruỗng từng ngày.

Kỳ thực, cuộc đời của những anh hùng ấy vốn không tồn tại thứ gọi là "đường ra", mà lên Lương Sơn chỉ là một lối thoát tạm thời cho hết thảy những sự hắt hủi xã hội đùn cho họ mà thôi!

Thi Nại Am không để cho Tống Giang cùng các thế lực của mình tạo phản thành công. Bởi bối cảnh phong kiến đương thời không cho phép tác giả làm điều đó.

Vị tác giả họ Thi ấy cũng không để cho những người anh hùng dưới ngòi bút của mình được cùng nhau vui vẻ "thoải thích ba mươi năm" như lời Tiều Cái đã từng nói.

Bởi ai dám chắc rằng, trải qua 30 năm, 50 năm, con cái của những người từng kề vai sát cánh ấy có thể tránh khỏi cảnh tranh giành, đánh phá lẫn nhau?

Tạo phản không có đường, tự nhất thống cũng không được, "đường ra" duy nhất mà Thi Nại Am tạo ra cho các nhân vật của mình chính là chấp thuận chiêu an.

Có người cho rằng, chiêu an sẽ là con đường hợp lý nếu như thủ lĩnh Tống Giang không quyết định quá vội vàng. Bởi khi chờ triều đình thanh trừng được hết đám Cao Cầu, Thái Kinh, Lương Sơn Bạc vào triều tất sẽ được trọng vọng hơn cả.

Thế nhưng, dù cho trên đời này chỉ có một Thái Kinh, một Cao Cầu, nhưng những kẻ được xếp vào "đồng loại" của chúng lại nhiều vô số kể.

Những "con sâu làm rầu nồi canh ấy" thực chất chính là sản phẩm của một xã hội phong kiến đang tồn tại nhiều mối ung nhọt làm tổn hại tới nhân cách con người vào thời bấy giờ.

Thi Nại Am biết rõ điều ấy, nên ông không để Tống Giang có cơ hội triệt hạ Thái Kinh, Cao Cầu, mà lại lựa chọn cho các anh hùng hảo hán con đường "sinh ly tử biệt".

Có lẽ, nếu Lương Sơn chỉ có vẻn vẹn mười mấy con người như những chương đầu của chuyện, "đường ra" dành cho họ sẽ rộng mở hơn nhiều.

Nhưng một khi lá cờ trượng nghĩa đã được giương cao bởi hơn trăm vị hảo hán, thì dù cho họ lựa chọn con đường nào, mỗi bước đi của họ sẽ đều phải đánh đổi bằng xương máu, tính mạng của huynh đệ mình.

Bởi vậy, Tống Giang trên con đường nhậm chức đã từng cất lời hỏi Ngô Dụng mà cũng giống như tự hỏi chính mình:

"Có lẽ ta sai rồi chăng?"

Kỳ thực, kết cục bi thương của câu chuyện này không bắt nguồn từ cái sai của Tống Giang, mà là do bản chất "Thủy Hử truyện" vốn là một tác phẩm bi kịch tả thực về những lý tưởng bị tan vỡ bởi thực tại xã hội đương thời.

Theo Soundofhope
Bình Nhi