3 bài học về lãnh đạo từ người chép tiểu sử của một vị Vua

3 bài học về lãnh đạo từ người chép tiểu sử của một vị Vua
Bức tượng của Xenophon, nhà sử học và triết gia Hy Lạp cổ đại, đứng trước Tòa nhà Quốc hội Áo ở Vienna. (Ảnh: Public Domain)

Một nhà lãnh đạo vĩ đại phải sở hữu những phẩm chất gì? Câu hỏi tưởng chừng đơn giản này nên được mọi người suy ngẫm. Hiểu được những phẩm chất tạo nên các nhà lãnh đạo lỗi lạc giúp chúng ta nhận ra và trau dồi chúng ở bản thân.

Một trong những bức chân dung lâu đời nhất về một nhà lãnh đạo và phẩm chất của ông là tác phẩm "Cyropaedia" của Xenophon. Mặc dù được viết cách đây hơn hai thiên niên kỷ, cuốn tiểu sử này chứa đựng những hiểu biết sâu sắc về bản chất của sự lãnh đạo. Thông qua một loạt các ví dụ từ cuộc đời của Cyrus Đại đế của Ba Tư, Xenophon đã thảo luận về 3 đặc điểm mà mỗi nhà lãnh đạo phải có.

Bức tượng của Xenophon, nhà sử học và triết gia Hy Lạp cổ đại, đứng trước Tòa nhà Quốc hội Áo ở Vienna. (Ảnh: Public Domain)

Xenophon thành Athens: Sử gia, Triết gia và Tướng lĩnh

Không giống như các tác giả cổ đại khác, cuộc đời của Xenophon được ghi chép tương đối đầy đủ, một phần vì ông đã viết một cuốn hồi ký có tựa đề "Anabasis" (tiếng Hy Lạp có nghĩa là "hành trình xuống"). Ông sinh ra khoảng năm 430 trước Công nguyên tại Athens. Trong thời niên thiếu của mình, bán đảo Hy Lạp bị nhấn chìm trong Chiến tranh Peloponnesian, trong đó Sparta và Athens chiến đấu để giành quyền bá chủ thế giới Hy Lạp.

Xenophon trẻ tuổi kết giao với nhà triết học Socrates, người mà ông đã dành tặng bốn cuộc đối thoại. Căng thẳng chính trị tương tự cuối cùng dẫn đến việc xử tử Socrates cũng ảnh hưởng đến Xenophon. Ông đã chứng kiến một số sự kiện hỗn loạn, bao gồm việc lật đổ nền dân chủ Athens bởi 30 bạo chúa khét tiếng, một nhóm đầu sỏ do Sparta cài đặt sau chiến thắng của họ trước Athens.

Khi 30 tuổi, Xenophon được đích thân mời tham gia một chiến dịch quân sự chống lại vương quốc Tissaphernes của Ba Tư, mà ông đã mô tả trong hồi ký của mình. Đây là một trong nhiều trận chiến ở lưu vực Địa Trung Hải. Ngoài cuộc chiến tranh Peloponnesian đẫm máu, khu vực này gần đây đã chứng kiến một số cuộc giao tranh giữa các thủ lĩnh Hy Lạp, Carthage và Ba Tư đang cạnh tranh để giành quyền bá chủ khu vực.

Tình hình bấp bênh này đã để lại dấu ấn trong các tác phẩm của Xenophon. Trong số năm tác phẩm lịch sử mà ông viết, tất cả đều đề cập đến chiến tranh theo cách này hay cách khác. Trong số này có "Cyropaedia", kể về câu chuyện của Cyrus Đại đế, Vua của Ba Tư, và những phẩm chất đằng sau sự cai trị ghê gớm của ông.

Uy tín cá nhân (Charisma)

Một trong những phẩm chất hiệu quả nhất của Cyrus là uy tín cá nhân: khả năng truyền cảm hứng và lòng tận tụy cho người khác. Theo lời của Xenophon, "Cyrus có ngoại hình vô cùng tuấn tú, tấm lòng rộng lượng, hết lòng học hỏi và đầy tham vọng, vì vậy ông đã chịu đựng tất cả mọi gian khổ và đối mặt với mọi hiểm nguy để được ca ngợi." Một phần sức hấp dẫn của ông đến từ vẻ ngoài và lòng dũng cảm một cách tự nhiên. Nhưng phần lớn đến từ khả năng thuyết phục và truyền cảm hứng bằng những lời nói chân thật.

Trong một trận chiến chống lại các bộ lạc Assyria, Cyrus đã gặp bất lợi rõ ràng về số lượng. Cách duy nhất để giành chiến thắng là thay đổi thái độ của binh lính. Vị tướng đã tập hợp đội quân đang gặp khó khăn của mình và có bài phát biểu, kêu gọi binh lính hãy đặt lòng dũng cảm lên trên hết. Xenophon đã mô tả cách nói thẳng thắn hùng hồn của ông đã cải tổ đội quân thành một lực lượng chiến đấu kỷ luật. Những người theo ông tôn trọng ông và sẵn sàng cống hiến hết mình cho sự nghiệp của ông. Họ đã vượt qua những bất lợi của mình và đánh bại kẻ thù. Như Xenophon nhắc nhở chúng ta, uy tín cá nhân có thể tạo ra sự khác biệt giữa sự sống và cái chết.

Kỷ luật

Không có kỷ luật, thành công là điều không thể. Ngay từ khi còn là một cậu bé người Ba Tư, Cyrus đã được học mọi thứ, từ triết học đạo đức đến săn bắn. Lối sống kỷ luật mà ông hình thành từ khi còn trẻ đã ảnh hưởng đến những trải nghiệm của ông trong cung điện của các vị vua kỳ cựu. Trong thời gian dài sống với ông ngoại là vua Astyages của Media, Cyrus đã kháng cự lại những cám dỗ của sự xa hoa. Ví dụ, ông đã lịch sự từ chối dùng bữa tiệc xa hoa được chuẩn bị cho mình, thay vào đó, ông muốn duy trì thói quen ăn uống đơn giản và điều độ hơn.

Một khi quân đội của ông tận mắt chứng kiến kỷ luật ấn tượng của ông, họ sẵn sàng chấp nhận những yêu cầu khắc nghiệt của Cyrus hơn. Ông đã cho binh lính của mình trải qua huấn luyện khắc nghiệt, sắp xếp lại một số quân yếu hơn và dạy những người khác các kỹ năng chiến đấu mới. Ông thưởng cho kỷ luật bằng những phần thức ăn dồi dào và thăng chức: "Trong trường hợp của các đại đội trưởng, những người được cho là đã đưa đại đội của họ vào tình trạng tốt nhất sẽ được phong làm đại tá; trong số các trung úy, những người được cho là đã đưa trung đội của họ vào tình trạng tốt nhất sẽ được thăng cấp lên cấp bậc đại úy", v.v.

Thái độ trọng dụng nhân tài của Cyrus coi trọng sự chăm chỉ hơn tất cả những thứ khác, điều này đã giúp ông nhận được sự tôn trọng lớn từ những người lính, chính trị gia và người dân bình thường.

Tư duy chiến lược

Một phần thành công của Cyrus đến từ tài hùng biện đầy sức hút của ông, một phần khác đến từ tư duy chiến lược. Vị tướng này là một chiến lược gia lỗi lạc và một nhà đàm phán không biết mệt mỏi. Khi mới 16 tuổi, ông đã xung phong giúp đỡ chống lại sự xâm lược của người Assyria vào vương quốc Media, nơi dòng họ ngoại của ông cai trị. Ông lên kế hoạch sử dụng một lực lượng kỵ binh nhỏ để chặn đường những người vận chuyển chiến lợi phẩm của bộ binh, giảm thiểu sự tổn thất cho quân đội của mình trên chiến trường và giành lại tài sản bị đánh cắp. Chiến lược này rất táo bạo, nhưng đã thành công. Chiến thắng này đã giúp ông nhận được sự kính trọng với tư cách là một nhà chiến thuật, tạo bước đà cho sự thăng tiến của ông.

Đàm phán cũng đóng một vai trò quan trọng trong thành công của Cyrus. Đôi khi ông đánh bại kẻ thù của mình, nhưng những lần khác ông chọn con đường ít đổ máu hơn. Xenophon đã viết rằng thay vì tiêu diệt một nhóm lớn lực lượng Armenia mà ông đã chinh phục trong một trong những cuộc viễn chinh của mình, Cyrus đã đàm phán một liên minh bền vững, giành được quân đội và tài nguyên ngoài lãnh thổ. Khả năng thấu hiểu tình hình, đánh giá các lợi ích cạnh tranh giữa tất cả các bên liên quan và đề xuất những thỏa hiệp hấp dẫn là điều cần thiết cho thành công của Cyrus, cũng như đối với bất kỳ nhà lãnh đạo đầy tham vọng nào.

Di sản của Xenophon

Xenophon viết trong thời kỳ chiến tranh loạn lạc về một vị tướng quân sự, người mặc dù thể hiện nhiều đức tính tốt, nhưng vẫn quen sử dụng vũ lực để khuất phục đối thủ. Nhà triết học thừa nhận rằng những hành động bạo ngược đôi khi của Cyrus đã gieo mầm cho những vấn đề cuối cùng làm xói mòn đế chế Ba Tư. Kết luận trung thực này đã khiến tác phẩm của Xenophon càng có sức ảnh hưởng hơn.

Trong thế giới cổ đại, Cyropaedia thường xuyên được tham khảo bởi những nhân vật định hình thế giới như Alexander Đại đế, Cicero và Julius Caesar. Cuốn sách đã trở thành nguyên mẫu của thể loại văn học "tấm gương cho hoàng tử". Trong suốt thời Trung cổ và Phục hưng, các tác giả đã chuyển sang viết sổ tay lãnh đạo cho các vị vua và những nhà quản lý chính trị lỗi lạc, bao gồm cả những ghi chép lịch sử về các nhà cai trị tốt và xấu. Niccolò Machiavelli đã sử dụng phong cách và nội dung của Xenophon một cách rộng rãi để viết nên tác phẩm Quân Vương đầy ảnh hưởng của mình.

Ảnh hưởng của Cyropaedia tiếp tục kéo dài qua thời kỳ Khai sáng và cận đại, đến với những nhân vật nổi bật ở Tân Thế giới. Benjamin Franklin đã ám chỉ đến cuốn sách một cách tán thành, trong khi Thomas Jefferson rõ ràng có hai bản sao trong thư viện riêng của mình.

Bỏ qua các chi tiết lịch sử, thông điệp của Xenophon rất đơn giản. Để vượt trội, một nhà lãnh đạo phải đảm bảo được sự tôn trọng thực sự, thể hiện kỷ luật truyền cảm hứng và vận hành một cách chiến lược để tận dụng tối đa mọi tình huống. Ngày nay, ai là người thể hiện rõ nhất những đặc điểm này?

Theo The Epoch Times
Minh Nguyệt

Đọc tiếp